Mexico 2009
auteur
Kees de Jong
foto's
n.v.t.
datum
13 april 2023
Nadat ik in 2007 met mijn oudste zoon AGE naar Mexico was geweest, mocht het afgelopen jaar Max met zijn vader naar het land van de levendbarenden. Aangezien MAX afhankelijk is van de schoolvakanties, besloten we om tijdens de kerstvakantie op reis te gaan. Gelukkig konden we weer gebruik maken van de gastvrijheid van onze Mexicaanse vrienden en was OMAR DOMINGUEZ DOMINGUEZ bereid om ons onder zijn hoede te nemen. OMAR is tevens verantwoordelijk voor het laboratorium van de universiteit in Morelia waar veel goodeïden worden gehouden en dat door Poecilia Nederland financieel wordt ondersteund. Over de bijdrage van onze vereniging hieraan staat elders in dit nummer van Poecilia Nieuws meer vermeld.
Dit jaar stond de reis naar Mexico slechts voor een klein deel in het teken van het vangen van vissen. Mexico heeft veel meer te bieden en we waren dan ook voornamelijk geïnteresseerd in het bezoek aan een aantal Maya-ruïnes in de zuidoostelijk staat Chiapas. Tevens wilden wij de kerstdagen vieren in Morelia (zie boven). In dit verslag van de reis zal ik mij beperken tot de visgerelateerde zaken, anders zou het een te algemeen reisverslag te worden voor ons in levendbarende aquariumvissen gespecialiseerde blad.
Het eerste deel van de reis zou Chiapas worden bezocht en dit zouden we vanuit de stad Villahermosa gaan doen. In deze stad woont HORACIO DOMINGUEZ, een neef van OMAR, en bij hem konden we overnachten. HORACIO heeft een sierviskwekerij en ik had voor hem dan ook een aantal kweekvormen van guppen en platy’s meegenomen. Hiermee kan hij zijn stammen met kweekvormen van levendbarende tandkarpers weer aanvullen. Ook de door HANS ARKENBOUT gekweekte koizwaarddragers waren door mij per stuk verpakt en in de koffer mee naar Mexico gegaan. We hadden afgesproken dat we vanuit Mexico City naar Villahermosa zouden vliegen, waar OMAR en HORACIO ons op het vliegveld zouden oppikken. We zouden ’s avonds om 19.30 uur in Mexico City aankomen en het vliegtuig naar Villahermosa zou de volgende dag om 6.30 uur vertrekken. Om de nacht te overbruggen hadden we een hotel vlak bij het vliegveld geboekt. Bij het inchecken op Schiphol was verteld dat de bagage in één keer kon worden doorgestuurd naar Villahermosa, we hoefden er dan zelf niet mee te sjouwen. Ik vroeg nog of het zeker was dat dit goed zou gaan, maar dit kon niet niet misgaan volgens de vriendelijke dame die het inchecken in Amsterdam regelde.
18 en 19 december 2009
De vlucht op 18 december van Amsterdam naar Mexico City verloopt zonder problemen en om 21.00 uur komen we in het tegenover het vliegveld gelegen hotel Camino Real aan. Na een korte nacht, waarin ik nauwelijks heb geslapen, checken we de volgende dag om 4.45 uur in voor binnenlandse vlucht naar Villahermosa. Om 8.00 uur staan we na een goede vlucht bij het transportbandje te wachten op onze bagage. Deze verschijnt echter niet en na een zoektocht op het vliegveld wordt duidelijk dat de bagage waarschijnlijk nog ergens op het vliegveld van Mexico City staat. Daar worden MAX en ik niet vrolijk van. We besluiten om toch door de douane te gaan, waar OMAR en HORACIO op ons staan te wachten. Na een kop koffie gaan OMAR en HORACIO meteen aan het bellenom na te gaan waar de koffers zijn gebleven. Dit levert helaas niks op. In Mexico City is niemand te bereiken van de luchtvaartmaatschappij of de service afdeling en in Villahermosa is niets bekend over bagage van een KLM vlucht die direct wordt doorgestuurd vanuit Amsterdam. Dat is nog nooit eerder gebeurd en volgens de vertegenwoordiger van de Mexicaanse luchtvaartmaatschappij ook niet op een dergelijke manier te regelen. Maar er zouden die dag nog meer vluchten uit de hoofdstad komen en mogelijk dat onze bagage daarin zou worden vervoerd.
We besluiten om later op de dag nog eens te kijken of de bagage is aangekomen, maar eerst ontbijten we met taco’s. Daarna gaan we op bezoek bij de sierviskwekerij van HORACIO. Deze is gelegen achter een educatief centrum voor scholen, waar veel locale planten en dieren te zien zijn. Op dit moment is het gesloten, maar in februari zal het weer worden geopend. Enkele onderdelen zijn nog in onderhoud, maar de fraai aangelegde tuin met veel geneeskrachtige Mexicaans planten en struiken is een mooie omgeving voor een dergelijk centrum. In grote bakken worden veel uit Mexico afkomstige schildpadden gehouden. Hiervan is een groot aantal bedreigd en tijdens de uitleg aan de bezoekers wordt hier veel aandacht aan geschonken.
De viskwekerij bevindt zich achter het educatiecentrum en het grote aantal betonnen bakken met water valt meteen op. De temperatuur in dit gebied is uitstekend geschikt om allerlei tropische vissen buiten te houden. ’s Zomers wordt het soms te warm en daarom is over de bakken een afdak aangebracht. Het water wordt ververst met opgepompt grondwater. Er zijn ook nog veel aquaria aanwezig, maar deze zijn voor een groot gedeelte niet in gebruik. Als de vissen die ik heb meegebracht alsnog aankomen, zullen ze eerst in enkele van deze aquaria worden geplaatst om een start te maken met de kweek. In de grote betonnen bakken bevinden zich vele soorten vissen. Een groot aantal wordt bewoond door enorme hoeveelheden Afrikaanse cichliden, maar HORACIO staat op het punt om deze te verkopen. Verder ook gangbare aquariumvissen als congozalmen, regenbogen, maanvissen, zebrabarbelen etc. Van de levendbarende tandkarpers worden vooral veel kweekvormen gehouden. Er is een grote diversiteit aan platy’s (wagtail, rood), molly’s (rood, zilver, zwart) en zwaarddragers (o.a. wagtail en rood) aanwezig. Ook zijn er veel guppen, maar aangezien hier het afgelopen jaar minder aandacht voor is geweest, zijn de stammen vermengd en zwemt er nu een ratjetoe aan guppen. Achter de kwekerij bevindt zich een aantal vijvers waarin vissen worden gehouden. Hierin zitten onder meer labyrinthen, platy’s en de killi Rivulus tenuis. Het is altijd weer indrukwekkend om al die vissen in dergelijke grote hoeveelheden te zien. Dan is het thuis toch een heel gedoe om in een bak van ruim een meter een aantal zwaarddragermannetjes groot te krijgen.
Die middag bezoeken we het park Le Venda in het centrum van Villahermosa. Hier is een tentoonstelling over de vroegere bewoners van het gebied, de Olmeken. Deze zijn vooral bekend geworden door de manshoge stenenkoppen met een op het eerste gezicht negroïde uiterlijk. Hoewel onze bagage nog niet aanwezig is besluiten we dat OMAR zijn vriendinNAYELI, MAX en ik toch maar diezelfde dag naar het 130 km zuideljker gelegen Palenque vertrekken. Anders hebben we niet genoeg tijd om alle geplande plaatsen tijdens onze vakantie te bezoeken. We maken een tussenstop op het vliegveld, maar de koffers zijn nog niet aangekomen. In het plaatsje Palenque kopen we eerst bij de plaatselijke supermarkt wat goedkope vervangende kleding, zodat MAX en ik de eerste dagen onze kleding af en toe kunnen vervangen. De prijzen in Mexico zijn erg laag en voor zo’n drie euro per persoon steken we ons in het nieuw. Twee badhanddoeken voor € 4 en wat toiletartikelen completeren het vervangen van onze ontbrekende bagage. HORACIO belt kort daarna dat de bagage toch nog is aangekomen en dat hij deze op het vliegveld heeft opgehaald. De vissen hebben de reis in de koffer goed overleefd en zullen de volgende dag naar de sierviskwekerij worden gebracht. Ondertussen is het stevig begonnen te regenen en als we in hotel Nututun bij Palenque aankomen om de nacht door te brengen, hebben we de aangeboden paraplu hard nodig om toch nog enigszins droog naar de over het terrein verspreid liggende kamers te lopen.
20 december
Na een goed ontbijt kijken we nog even in de rivier naast het hotel. Het regent nog steeds. Op de betonnen oever van de rivier zien we veel harnasmeervallen (Hypostomus cf plecostomus) liggen. Deze zijn geïntroduceerd en komen nu in een groot deel van zuidelijk Mexico voor. Ze schijnen zich de afgelopen vijf jaar over een groot gebied verspreid te hebben. Ook zien we nog enkele karperzalmpjes zwemmen. We besluiten om eerst naar de Maya- ruïnes te gaan voordat we beginnen met het vangen van visjes en rijden daar heen. We nemen de zij-ingang van het complex. Hier staan veel souvenirkraampjes. De ruïnes zijn erg indrukwekkend en een bezoek meer dan waard. Vlak bij de ingang van het complex loopt een klein stroompje door een klein vakantiepark en daar gaan we vissen vangen. OMAR heeft ook voor mij een waadbroek en die over de kleding aantrekken is toch makkelijker dan je telkens verkleden voordat je het water in gaat. Zeker nu het niet zo warm is, is dit veel prettiger. Met het sleepnet gaan we vol enthousiasme aan de slag. Al snel hebben we een aantal vissen in ons net. We vangen al snel veel Astyanax aeneus en enkele fraaie Priapelle compressa en het levendbarende snoekje (Belonesox belizanus). Het valt nog niet mee om de Heterophallus echearayi, die ik graag wil hebben, te vangen. Pas na een aantal pogingen op verschillende plekken hebben we een redelijk aantal vissen. Omar vertelt dat hij bij een eerder bezoek een veel groter aantal vissen op deze plek aantrof. Mogelijk dat de aanhoudende regen hier de oorzaak van is. Het water is in ieder geval niet helder en we kunnen niet zien waar de vissen zich bevinden. Hierdoor zijn we genoodzaakt om op goed geluk het net door het water te halen. We vangen naast de eerder genoemde soorten nog de volgende vissen:
1. Mollies (Poecilia sp.)
2. Fraaie groene zwaarddragers (Xiphophorus helleri)
3. Meervallen (Rhamdia sp.)
4. Atherinella sp.
5. cichliden en de geïntroduceerde harnasmeervallen.
De Priapella’s houden zich voornamelijk midden in het snel stromende water op en zijn eenvoudig in grote aantallen te vangen. Het grote net stroomopwaarts tegen de stroom in bewegen levert de beste resultaten. Het is echter lastig om een voldoende aantal Heterophallus te vangen. Ook van de zwaarddragers vangen we slechts een beperkt aantal. Terwijl wij de vissen aan het vangen zijn, zet NAYELI de gevangen vissen op de foto. Nadat we wat hebben gedronken bij het aanwezige kraampje, verpakken we een aantal van de gevangen vissen. En terwijl het nog steeds regent rijden we naar de middelgrote stad Escárcega (27.000 inwoners) in de staat Campeche. Hier boeken we een hotel, waar we de nacht doorbrengen.
21 december
Aangezien ik toch vroeg wakker ben, heb ik ’s ochtends voor 6.30 uur het water van de bij Palenque gevangen vissen al kunnen verversen. Die dag rijden we naar Calakmul, waar we de midden in de jungle gelegen ruïnes gaan bekijken. Een indrukwekkende plaats waar we ook veel vogels te zien. We gaan er echter geen vissen vangen. Aangezien ik nog op zoek ben naar Xiphophorus maculatus en Carlhubbsia kidderi gaan we de terugreis bij Slivituc (aan de Hwy 186) pogen om deze soorten daar te vangen. Het is een meer met een redelijke omvang, met veel moeras- en waterplanten in de ondiepe gedeeltes. We stoppen bij een restaurantje aan de oever van het meer. Een aantal mensen is op de oever bezig met een uitgebreide picknick. Het begint al een beetje schemerig te worden en OMAR en ik gaan met het sleepnet aan de slag. In het meer vangen we de volgende soorten:
1. Belonesox belizanus
2. Gambusia sexradiatia
3. Poecilia sp.
4. Astyanax cf. aeneus
5. Atherinella sp.
6. Cichliden en nog een aantal niet door ons te determineren vissen.
Helaas vangen we geen van de twee door mij gezochte soorten. Na een drankje bij het restaurant vertrekken we weer naar Escárcega. We nemen een iets duurder hotel dan de vorige keer, zodat we beschikking hebben over warm stromend water.
22 december
Ook deze ochtend ben ik weer vroeg wakker. Het is niet mogelijk om voor 7.00 uur koffie te krijgen. Alle vissen heb ik dan al schoongemaakt, zodat we om 8.00 uur kunnen ontbijten. We vertrekken om 9.00 uur om de 500 km lange reis naar Villahermosa te maken. Onderweg stoppen we bij Puente Felipe Angeles. Deze plek heb ik in 1996 ook al eens bezocht. Op het eerste gezicht ziet het er nog ongeveer hetzelfde uit. Alleen het aantal planten lijkt toegenomen te zijn en in mijn herinnering was het toen dieper, terwijl ik er toen aan het einde van de droge tijd was. We vangen veel Astyanax en molies. De breedte van de rugvin van de diverse molly’s is verschillend en het lijken twee soorten te zijn. Mogelijk zowel Poecilia mexicana als Poecilia kykesis. We doen een aantal in formaline, zodat we ze geconserveerd mee kunnen nemen. Mogelijk kan FRED POESER ze later nog determineren. De vuurkeelcichlide (Thorichthys meeki) van deze plek is volgens liefhebbers een fraaie donkere variant. De in 1996 meegenomen dieren zorgen voor voldoende nakweek in het aquarium, maar er blijken maar heel weinig vrouwtjes geboren te worden. Ik neem enkele van de gevangen vuurkeelcichliden mee. Mogelijk kan vers bloed in de aanwezige kweekgroep de scheve geslachtsverdeling verhelpen. Onderweg zien we een bord dat verwijst naar de Río Blanca watervallen. We nemen de bijbehorende afslag en rijden door naar deze watervallen. Hoewel niet enorm spectaculair, toch een indrukwekkend gezicht. Tijdens de rit door de bergen hebben we af en toe een fraai uitzicht. Als we weer terugrijden naar de hoofdweg, besluiten we nog een keer bij een stroompje te stoppen. Het wordt bij Puente Las Palomas. Nadat we toestemming hebben gevraagd, kruipen we onder het prikkeldraad door naar het smalle en ondiepe stroompje. We vangen hier onder andere:
1. Pseudoxiphophorus bimaculatus
2. Heterophallus echearayi
3. Belonesox belizanus
4. Astyanax cf. aeneus
5. cichliden en mollies.
Daarna rijden we verder naar het huis van HORACIO in Villahermosa waar we rond de klok van 17.00 uur aankomen. We komen ook onze koffers weer tegen en beschikken ineens weer over passende schone kleren. Nadat we de vissen hebben schoongemaakt en taco’s hebben gegeten gaan we naar bed. HORACIO heeft ook nog vissen van zijn kwekerij voor mij meegenomen. Van hem krijg twee wildvorm vrouwtjes van Xiphophorus maculatus.
23 december
We vertrekken om 7.30 uur en zijn ’s avonds om 21.30 in het huis van OMAR in de buurt van Morelia. Hier zullen we de rest van de vakantie doorbrengen.
24 december
Deze dag staat voor het grootste deel in het teken van kerstavond. We doen boodschappen en terwijl OMAR zich nog bezig houdt met familieverplichtingen wandelen MAX en ik nog enige tijd in het historische centrum Morelia rond en kopen daar een aantal souvenirs. Tussendoor zijn we nog even in het Lab van de universiteit geweest, waar we een deel van de gevangen vissen in aquaria plaatsen. Het andere deel had ik al per stuk in een flesje verpakt en die werden voorzien van vers water. ’s Avonds vieren we kerstfeest bij de familie van OMAR. Er worden veel cadeaus aan elkaar gegeven. Aan het eind van de avond is er karaoke, maar daaraan wordt van ons geen deelname verwacht.
25 december
We leggen wat bezoekjes af en spreken ook LUIS ESCALERA, die ons enkele keren tijdens onze reizen in Mexico heeft vergezeld, en zijn familie.
26 december
We brengen bezoeken aan enkele plaatsen in de buurt van Lago de Patzquaro. We bezoeken eerstQuiroga, waar veel handwerk wordt verkocht. Daarna naar het dorpje Santa Fé. Hier wonen afstammelingen van de Purépecha en het dorp heeft een geheel eigen sfeer. Op de weg terug eten we ‘carnitas’ (varkensvlees), wat uitstekend smaakt. De avond brengen we bij de broer van OMAR door.
27 december
’s Ochtends een bezoek aan La Mintzita. Dit fraaie biotoop is een bekende plek, waar veel liefhebbers van goodeïden een bezoek aan brengen. Voor mij was dit het eerste bezoek aan dit biotoop. Hoewel het een beschermd natuurgebied is, wordt het water voor allerlei andere doeleinden gebruikt. Er rijden grote tankauto’s af en aan om het schone water uit de bron te pompen en op veel plaatsen wordt de was gedaan. De reden om van de bron en de omgeving een natuurpark te maken is dat de laatste dertig exemplaren van een bepaalde bomensoort in de omgeving staan. OMAR wijst de boom aan, maar ik zie er niet veel bijzonders aan. Iemand die gespecialiseerd is in bomen zal ongetwijfeld dezelfde woorden gebruiken voor de visjes waar wij ons zo druk over maken. In het heldere water is de rotsige bodem goed te zien. Op sommige plaatsen groeien grote bossen waterpest. We vangen enkele Poeciliopsis infans die ik nog wel graag wil hebben. Andere soorten die hier leven zijn:
1. Skiffia lermae, waarvan de mannetjes een prachtige donkere kop hebben
2. Zoogoneticus quitzeoensis
3. Goodea atripinnis
4. Alloophorus robustus
5. Xenotoca variata
6. Notropis calientis
7. Yuriria alta
8. Myxostoma austrina en mogelijk Allotoca diazi
Daarna gaan we naar een dependance van de universiteit waar een vijver is aangelegd waarin goodeïden zijn uitgezet. Voor de aanleg van deze vijver is ook gebruik gemaakt van de bijdrage van Poecilia Nederland. OMAR en ik besluiten om te kijken wat we kunnen vangen en gaan met het grote sleepnet aan de slag. We halen het net door het koude water en bekijken op de oever wat de vangst is. Er zit een groot aantal Neotoca bilineata in het net, maar verder zien we met name veel kreeftjes, kikkervisjes, enkele kikkers en een schildpad. Bij een volgende poging, waarbij we het net vooral tussen de planten doorhalen, vinden we ook een paartje Zoogoneticus tequila in het net. Deze zien er goed uit en het vrouwtje lijkt op het punt staan om te jongen. Ook zijn er veel waterinsecten aanwezig. Het water is erg troebel. We vinden geen exemplaren van de ook in de vijver uitgezette Allodontichthys polylepis . Dat zowel Z. tequila en N. bilineata het wel goed doen, is echter hoopvol te noemen. Daarna rijden we naar de universiteit waar ik in het laboratorium alle vissen voor de thuisreis ga verpakken. Dit kost natuurlijk weer de nodige tijd, maar na een kleine vijf uurtjes doorwerken zijn alle vissen en de vier kreeften die ik meeneem verpakt en in de koffers gedaan. De kleine plastic flesjes werken prima en besparen veel tijd. Het blijkt dat de koffers met alleen de vissen al flink vol zitten en het blijkt nog een heel gepuzzel om de overige bagage er ook in te krijgen, maar enig passen en meten lukt dit.
28 december
We gaan met een luxe bus naar Mexico City. Dit bespaart OMAR het heen en weer rijden naar de hoofdstad. PABLO GESUNDHEIT wacht op ons bij het busstation, zodat we na de vier en een half uur durende rit ons niet ongerust hoeven te maken over vervoer van het busstation naar het vliegveld. In de tussenliggende tijd gaan we in Mexico City nog wat eten. Het inchecken duurt een kleine twee uur, maar dan zijn we klaar voor de reis en ’s avonds om 21.55 uur vertrekken MAX en ik weer naar Nederland, waar we op 29 december aankomen. De meegenomen vissen hebben de reis praktisch allemaal goed doorstaan en ik kan ze meteen in de thuis gereed staande aquaria plaatsen. Bij terugkomst blijkt Nederland midden in een strenge winter te zitten, waardoor de temperatuur in mijn vissenhok sterk daalt. Enkele bakken besluit ik vervolgens bij te verwarmen. Ook deze keer krijgen enkele soorten weer last van stip en het zijn vooral de vissen die ik al in het aquarium had, die hier onder te lijden hebben. Mijn mooie groep Corydoras barbatus , die ik al jaren had, legt in twee dagen het loodje. De meegebracht Belonesox belizanus maken hun reputatie waar en lusten meteen wel een aantal vissen. Hoewel we niet veel soorten hebben meegenomen, was de reis toch weer de moeite waard. Mede door de hulp van OMAR en NAYELI hebben we enkele interessante plekken kunnen bezoeken en van het leven in Mexico kunnen genieten.